Wykłady o sztuce francuskiej, czyli klucze do współczesności.

Prowadząca: Karolina Prymas-Jóźwiak

Od początków Nowoczesności do II wojny światowej Paryż był niekwestionowaną stolicą sztuki swego czasu, a malownicze i różnorodne francuskie krajobrazy zachęcały do plenerów i artystycznych dyskusji przy kieliszku wina. Urodziwa Francja inspirowała i stwarzała niepowtarzalne warunki dla artystycznej pracy. Artyści z wielu zakątków świata przybywali do tego kraju po naukę, kontakty i sukces. Z oczywistych powodów to w Paryżu krzyżowały się szlaki zarówno literatów, wydawców, malarzy, rzeźbiarzy, jak ich odbiorców, kolekcjonerów, marchandów czy barwnych osobowości, pragnących ucieczki od szarości i rutyny życia. Stan ten, choć znacząco zaburzony po 1945 roku za sprawą wojennej katastrofy oraz ambicji Nowego Jorku i jego kulturalnych elit, nie zmienił postrzegania stolicy Francji jako ośrodka, który nadaje ton, wyznacza standardy artystycznego działań, inspiruje. Paryż nadal jest dla twórców miejscem, w którym kreacja staje się koniecznością istnienia, a artyzm dosłownie otula z każdej strony.

Cykl 18 wykładów o sztuce francuskiej (zaplanowanych na lata 2024-2025) będzie swoistym wprowadzeniem do sztuki współczesnej, omówione zostaną kierunki artystyczne i postawy twórców, które składają się na różnorodny krajobraz sztuki nowoczesnej (od XIX w. do lat 70. XX wieku) i współczesnej (końca XX i początku XXI wieku). Celem projektowanych wykładów jest nie tylko prezentacja szerokiej panoramy nowoczesnej sztuki  francuskiej i jej kontekstów, przypomnienie artystów już nieco zapomnianych, ale także lepsze poznanie prawdziwych gwiazd świata sztuki. Zależy nam także na wyjściu naprzeciw Słuchaczom, dla których obcowanie ze sztuka nowoczesną jest ciągle wyzwaniem, choć intrygującym, to jednak niełatwym.

Karolina Prymas-Jóźwiak – historyczka sztuki,  absolwentka UAM,  odbyła roczne stypendium naukowe na Uniwersytecie Rennes II-Haute Bretagne. Wykłada Historię Rzeźby na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu, prowadzi również zajęcia na Uniwersytecie Trzeciego Wieku UAP. Od wielu lat w praktyce zajmuje się edukacją artystyczną, dydaktyką historii sztuki, treningiem twórczości. Autorka artykułów naukowych, publikacji z zakresu dydaktyki edukacji artystycznej oraz materiałów dydaktycznych dla studentów i nauczycieli.

Wykłady planowane na 2024 rok:

28.02 Wokół impresjonizmu, czyli u źródeł nowoczesności

Impresjonizm może kojarzyć się z przyjemnym dla oka malarstwem, które ładnie prezentuje się na muzealnych gadżetach. Jednak warto zwrócić uwagę, że malarze impresjoniści wnieśli znaczący wkład w budowanie języka sztuki nowoczesnej, nie tylko francuskiej. Wykład będzie prezentacją wybranych dzieł artystów wystawiających na wystawach impresjonistów w latach 1874-1886.

17.04 Samotni i zdeterminowani – postimpresjoniści w zmaganiach o nowy język sztuki

Któż nie słyszał o Vincencie van Goghu i jego zmaganiach ze sobą i światem? Ale czy w ślad za pierwszymi skojarzeniami na temat jego malarstwo podąża refleksja dotycząca istotnego postimpresjonistycznego zwrotu w sztuce, jakiego dokonał wraz z kilkoma artystami swojego pokolenia? Wykład będzie prezentacją nowatorskich koncepcji artystycznych, które narodziły się w pracowniach postimpresjonistów: Paula Cézanne, Paula Gauguin, Vincenta van Gogh, Georges`a Seurat oraz Henri`ego de Toulouse-Lautrec.

22.05 W tyglu sztuki przełomu wieków XIX/XX

Przełom wieków XIX i XX to czas bezprecedensowej różnorodności postaw w sztuce, która zostały przez badaczy określone „sztuką ok. 1900”. Co kryje się pod tym bezpiecznym i wygodnym określeniem? Wykład poświęcony będzie nie tylko naszkicowaniu szczególnego kontekstu fin de siècle`u , ale przede wszystkim pokaże interesujące osobowości twórców, którzy wiele znaczyli w swoim czasie, odcisnęli piętno na kolejnym pokoleniu artystów, choć są rzadziej obecni w powszechnej świadomości nawet zagorzałych amatorów sztuki.

26.06 Prorocy malarstwa – Les Nabis: Pierre Bonnard i Edouard Vuillard

Spotkanie będzie poświęcone artystom reprezentującym jedną z ostatnich generacji twórców, dla których kategoria estetyki w sztuce była wartością fundamentalną. Uważali się za Proroków (Les Nabis), którzy malarskiej analizie poddali konsekwencje impresjonizmu i postimpresjonizmu oraz zaproponowali oryginalną formę artystycznej twórczości – nie tylko malarskiej, ale i graficznej, czy użytkowej. To właśnie z tego środowiska wywodzi się jedna najważniejszych nowoczesnych definicji dzieła sztuki.

18.09 W klatce dzikich bestii – o fowizmie słów kilka

Kolejny wykład będzie skupiał się na przybliżeniu założeń i osiągnięć fowizmu – jednego z pierwszych nowoczesnych kierunków sztuki XX wieku. To jednak również okazja do omówienia twórczości artystów, których trudno umieścić w jakiejś sztywnej stylistycznej konwencji – niekiedy wymieniani są jako twórcy spod znaku ekspresjonizmu, czy École de Paris, choć i taka przynależność nie jest w pełni konsekwentna.

9.10 Kubizm – rzeczywisty początek sztuki XX wieku?

„Nie chcieliśmy robić kubizmu, ale wypowiedzieć to, co w nas było” – stwierdził Pablo Picasso. A jednak narodzinom kubizmu i formułowaniu jego założeń towarzyszyła intelektualno-artystyczna praca niezwykle ambitnych i odważnych ludzi. Przyjrzymy się temu procesowi i jego efektom. Poszukamy odpowiedzi na pytanie o znaczenie kubizmu dla sztuki XX w. Istotnym punktem odniesienia będzie tym razem Georges Braque.

18.11 Ikony malarstwa – Pablo Picasso 

Spotkanie poświęcone będzie sylwetce artysty, choć urodzonego Hiszpanii – na trwale związanego ze kulturą i sztuką francuską, którą współtworzył. Picasso to synonim artysty nowoczesnego, niepokornego, odważnego, niezmiernie pracowitego i twórczego. Wykład stanie się okazją do zbudowania portretu artysty, ukazania jego osobowości, niezwykłej metody pracy i przemyśleń na temat tworzenia. A wszystko to na tle Paryża, do 1939 roku, niekwestionowanej stolicy sztuki nowoczesnej.

 4.12 Wobec Rodina – rzeźba Constantina Brâncuşi i Ossipa Zadkine.

Trudno wybitnym artystom nie odnosić się do dorobku znamienitych przedstawicieli swojej dyscypliny. Niezwykle owocne napięcia rodzą się gdy ich twórczość staje się przedmiotem krytycznej analizy, co prowadzi zazwyczaj do nowej, wartościowej jakości formy, do zmian w języku rzeźby i nierzadko jest poszerzeniem spektrum interpretacji motywu czy treści przezeń ujawnianych. Te interesujące konfrontacje pokaże wykład, którego bohaterami będą rzeźbiarze Constantina Brâncuşi i Ossip Zadkine stający wobec wielkości sztuki Augusta Rodin, którego podziwiali i szanowali.